Obsługiwałem angielskiego króla

„Słuchajcie, co wam teraz powiem”

Hrabal, autor, którego nie znajdziemy w lekturach szkolnych, bo jakże to – o ważnych sprawach mówić w sposób tak komiczny, a nawet rubaszny?

Tymczasem historię Jana można czytać niczym współczesny moralitet. Wszak niczym w moralitecie wciąż na nowo wystawiany na pokusy bohater musi wybierać między dobrem a złem. Jednak co jest dobre, co złe – wciąż nie jest oczywiste.

Hrabal ze swadą opisuje losy dobrodusznego pikolaka, doświadczającego twardych zasad świata. Wpadającego w kłopoty i równie nieoczekiwanie odnoszącego sukcesy. A pisze to tak, że… pękamy ze śmiechu i zafascynowani czytamy o drodze Jana „od pucybuta do miliardera”, by zamykając książkę, pokiwać ze smutkiem głową i wspomnieć życzenie-klątwę: „Obyś żył w ciekawych czasach”. Bo obok na pozór lekkiej historii „wyrastania z naiwności” Hrabal pokazuje nam nie tylko absurdy życia, ale też trudną historię Czech lat 40. XX wieku, lat powojennych.

To opowieść w pierwszej osobie – Jan wspomina swoje młode życie jako dojrzały, doświadczony człowiek. Tym mocniej więc dotyka nas ta historia – z przypowieścią o ludzkiej chciwości w tle.

Jeśli jednak nie chcecie zgłębiać rodzajów podłości i odcieni niemoralności, to nie sięgajcie po tę książkę. Naprawdę znakomitą. Rozbuchaną, szaloną, a zarazem gorzką. Do myślenia, nie do oburzania się na autora.

Czy świat zmienił się od czasów, gdy Jan „obsługiwał angielskiego króla”? Jeśli tak, to na mniej radosny i kolorowy niż w mieniącej się niczym pawie pióra narracji Bohumila Hrabala.

Dorota Koman

PS Ekranizacji tej jednej z najsłynniejszych powieści Hrabala podjął się Jiri Menzel, reżyser nagrodzony Oscarem za Pociągi pod specjalnym nadzorem – obydwa filmy, podobnie jak książki wybitnego czeskiego pisarza gorąco polecam.