Zabawić się na śmierć

Co dzisiaj napisałby Neil Postman?

Książka Neila Postmana została wydana w 1985 roku – dla współczesnego czytelnika to odległa historia. A jednak spostrzeżenia jednego z największych intelektualistów amerykańskich wydają się zaskakująco aktualne. Autor opisuje kulturę i relacje społeczne zmieniające się poprzez ekspansję telewizji, gdy obrazy zdominowały sposób komunikacji i przekształciły (oraz zniekształciły) sposób postrzegania rzeczywistości. Zamiast refleksji coraz bardziej uzależniały od powierzchownych treści, które do złudzenia upodobniły się do rozrywki. Jako przykład analizuje m.in. serwisy informacyjne, w których w błyskawicznym tempie pojawiają się obok siebie drastyczne obrazy wojny, a po chwili banalne treści np. o zdarzeniu w zoo. Taki „koktajl” tematów spłyca percepcję, nie dając przestrzeni na refleksję i analizę. Postman ze smutkiem pisze: „nie jesteśmy już społeczeństwem, które myśli, ale społeczeństwem, które się bawi”.

Autor zauważa, że również polityka coraz bardziej staje się spektaklem, a politycy showmanami, starającymi się przyciągać uwagę potencjalnych wyborców poprzez przekazy oparte głównie na emocjach. A gdy emocje zastępują myślenie, trudno mówić o kształtowaniu się prawdziwej demokracji.

W XXI wieku telewizja ma ciągle olbrzymi wpływ na kształtowanie obrazu rzeczywistości, opinie i wartości, ale dotyczy to głównie średniego i starszego pokolenia. Dla młodych ludzi oglądanie programów telewizyjnych jest zdecydowanie passé. Ich sposób widzenia świata i emocje formują media społecznościowe, Internet i platformy streamingowe. Znając choćby powierzchownie (!) badania psychologów i socjologów wiemy, jak wielkie powoduje to spustoszenie w kondycji umysłowej i psychicznej. Obawy Postmana o postępującą degradację kultury Zachodu okazały się, niestety, zaskakująco trafne. To, przed czym ostrzegał, stało się naszą rzeczywistością.

Co dzisiaj, gdy jesteśmy świadkami coraz większego znaczenia sztucznej inteligencji, napisałby Postman?

                                                                                                                   Marzanna Kuszyńska