Wrzesień 2021

1śr

Początek roku szkolnego

Uczniom, nauczycielom, bibliotekarzom i wszystkim osobom związanym z edukacją dzieci i młodzieży życzymy pomyślnego, przynoszącego satysfakcję roku szkolnego 2021/2022!!!

Zachęcamy szkoły podstawowe do wprowadzenia – jako programu wychowawczego lub profilaktycznego – programu nauczania wartości Wychowanie przez czytanie w oparciu o książki: Z dzieckiem w świat wartości Ireny Koźmińskiej i Elżbiety Olszewskiej, będącej przewodnikiem dla prowadzących zajęcia, oraz zbioru opowiadań o wartościach moralnych dla starszych dzieci i nastolatków pt. Gorzka czekolada i inne opowiadania o ważnych sprawach (Wydawnictwo Prószyński i S-ka, Warszawa 2016 i następne wydania).

Na stronie internetowej programu można znaleźć scenariusze lekcji oparte na opowiadaniach z Gorzkiej czekolady, jak również wypowiedzi nauczycieli, którzy zrealizowali program ze swoimi klasami. Rekrutacja do nowej edycji programu ruszy już w tym miesiącu!

Zachęcamy także do korzystania podczas zajęć szkolnych z drugiego tomu Gorzkiej czekolady, wydanego w 2018 roku. W tym tomie proponujemy opowiadania o emocjach i mechanizmach psychologicznych, których znajomość pozwoli młodzieży lepiej poznać siebie i innych ludzi, a także lepiej rozumieć własne oraz cudze zachowania i decyzje. Każde opowiadanie zawiera słowniczek pojęć psychologicznych i uzupełnione jest rozmową z psychologiem. Jest to przewodnik do wprowadzania młodych ludzi w świat wewnętrzny, w tym emocji oraz wartości moralnych.

 

 

2czw

Rocznica urodzin Czesława Janczarskiego

Czesław Janczarski (1911-1971) – poeta, autor książek dla dzieci. Poczytajmy młodszym dzieciom jego utwory: Jak Wojtek został strażakiem, Przedszkole na Kole, Wesoły Florek, Świerszczykowe nutki, Gdzie mieszka bajeczka, Przygody i wędrówki Misia Uszatka, Srebrnogrzywek, Abecadło przyrodnicze, Nowi przyjaciele Misia Uszatka, Gromadka Misia Uszatka i inne.

 

4so

Rocznica urodzin Jerzego Ficowskiego

Jerzy Ficowski (1924-2006) – odkrywany obecnie na nowo poeta, eseista, autor tekstów piosenek, prozaik, tłumacz, wielki znawca życia i twórczości Bruno Schulza (m.in. Regiony wielkiej herezji) oraz kronikarz i piewca kultury polskich Cyganów. Poczytajmy dzieciom jego utwory napisane specjalnie dla nich: Gałązka z drzewa słońca, Tęcza na niedzielę, Syrenka, Lodorosty i bluszczary. Ze starszymi dziećmi można obejrzeć film Joanny Kos-Krauze i Krzysztofa Krauze pt. Papusza o romskiej poetce, której twórczość odkrył i upowszechnił Jerzy Ficowski, lub przeczytać fragmenty jego książki Cyganie na polskich drogach. Starsi uczniowie mogą sięgnąć po bogaty wybór jego pięknych i poruszających wierszy pt. Lewe strony widoków.

 

8śr

Dzień Dobrej Wiadomości

Proponujemy rozszerzyć przesłanie tego dnia na cały miesiąc (lub nawet rok!) i zamiast zamartwiać się nieustannie, zaczynać dzień w domu, przedszkolu, szkole pytaniem: „Z czego będziemy się dziś cieszyli?” (warto przy okazji przeczytać dzieciom książkę czeskiego autora Zdeňka Svĕraka Ucieszki Cieszka, która przedstawia taką właśnie filozofię i praktykę życia tytułowego bohatera).

Możemy przygotować zabawne cytaty literackie na każdy dzień w roku, gromadzić dobre, kulturalne dowcipy – nieraniące nikogo, pozbawione treści rasistowskich, seksistowskich czy homofonicznych. Kończmy dzień pytaniem: „Co dobrego wydarzyło się dzisiaj?”. Poprośmy nieco starsze dzieci, by przez tydzień oglądały lub słuchały wiadomości i zapisywały, ile było w nich informacji złych, ile neutralnych, a ile pozytywnych. Omówmy te proporcje – media kreują obraz złego świata, zła wiadomość to dla mediów dobra wiadomość, bo lepiej się „sprzedaje”, czyli bardziej zainteresuje widzów i słuchaczy.

Starajmy się przekazywać sobie nawzajem dobre wiadomości i stosujmy metodę „Trzech sit” eliminowania z naszego życia informacji niepotrzebnych bądź szkodliwych, np. fałszywych (metoda jest opisana szerzej w książce Z dzieckiem w świat wartości Ireny Koźmińskiej i Elżbiety Olszewskiej).

Wsłuchajmy się w słowa pięknej piosenki o zamianie zmartwienia na marzenie pt. La la li li  w wykonaniu Ani Brody.

 

8śr

Międzynarodowy Dzień Alfabetyzacji

Dzień ustanowiony przez UNESCO w 1965 roku.

Walkę z analfabetyzmem, także funkcjonalnym, Komisja Europejska uczyniła priorytetem swoich działań edukacyjnych. Porozmawiajmy z uczniami o skutkach analfabetyzmu czy nieznajomości języka w kraju, do którego się przyjeżdża. A także o tym, czym jest i jak powstaje analfabetyzm funkcjonalny. Zorganizujmy dyskusję „Jak skutecznie zapobiegać analfabetyzmowi?”. Można przygotować wnioski i wysłać je do Komisji Europejskiej. Przy okazji pokażmy dzieciom różne rodzaje pisma – obrazkowe, klinowe, supełkowe, alfabet Braille’a itp.

Porozmawiajmy o kulturze bez pisma oraz o tym, co zyskujemy dzięki umiejętności czytania i pisania. Opowiedzmy uczniom o życiu głochoniewidomej od niemowlęctwa Amerykanki Hellen Keller, która dzięki swej niezwykłej opiekunce Anne Sullivan poznała język, ukończyła z wyróżnieniem studia, została pisarką, prowadziła działalność naukową i społeczną, nauczyła się także kilku języków!

 

9czw

Konferencja inaugurująca program edukacyjny OCALIMY ŚWIAT

👉 Zapraszamy na konferencję prasową inaugurującą program edukacyjny dla szkół podstawowych pn. „Ocalimy Świat”. Konferencja odbędzie się 9 września br. o godz. 11.00 na facebookowym fanpage’u Fundacji (fb.com/calapolskaczytadzieciom).

👉 Program „Ocalimy Świat” to wyjątkowa inicjatywa edukacyjna, która łączy poszerzanie wiedzy ekologicznej uczniów z kształtowaniem ich charakteru i postaw prospołecznych oraz poszerzaniem kompetencji cyfrowych.

📣 W konferencji udział wezmą m.in. Joanna Racewicz (prowadząca), dr Tomasz Samojlik (Ambasador Programu, wygłosi wykład inauguracyjny), Dorota Sumińska i Agnieszka Kobus-Zawojska (Ambasadorki Programu), Justyna Bednarek i Marcin Kozioł (pisarze zaproszeni do projektu) oraz przedstawiciele Organizatora i Partnerów Programu.

Więcej o programie OCALIMY ŚWIAT

 

 

10pt

Światowy Dzień Zapobiegania Samobójstwom

Problem samobójstw dzieci i młodzieży jest bardzo poważny, każdego roku wzrasta liczba młodych ludzi, którzy próbują odebrać sobie życie. Wielu z nich, niestety, robi to skutecznie. Porozmawiajmy o różnych sposobach radzenia sobie z sytuacjami, które wydają nam się bez wyjścia. O rozwiązywaniu problemów oraz o ważnej roli osób, które możemy powiadomić lub poprosić o pomoc, gdy życie nas przerasta. A także – do jakiej instytucji lub do jakiego specjalisty możemy się zwrócić się o pomoc?

Ważne jest też, by każdy z nas uświadomił sobie, że może kogoś wesprzeć, a nawet ocalić mu życie – słowem, konkretną pomocą, akceptacją, zachętą, obecnością. I co szczególnie ważne w dobie hejtu internetowego, tworzenia klasowych klik i praktyki wykluczania/dręczenia osoby „odmiennej” od innych: że nieprzyjazne, wrogie zachowanie kolegów, a nawet ich na pozór niewinne i w intencji zabawne zachowanie lub nieprzemyślane złośliwe uwagi i zachowania mogą mieć tragiczne następstwa – mogą kogoś bardzo zranić, a nawet popchnąć do dramatycznej decyzji o samobójstwie.

Przeczytajmy młodszym dzieciom (od 8 lat) opowiadanie o białym marszu po śmierci uczennicy z tomu Małgorzaty Szyszko-Kondej Wtorek, godz. 15.00, a starszym uczniom (od 11 lat) opowiadania: Pierwsze skrzypce Katarzyny Ryrych oraz Pstryk Pawła Beręsewicza z II tomu Gorzkiej czekolady. Znakomitą książką obnażającą mechanizm hejtu, który może doprowadzić ofiarę do samobójstwa, jest też Siedem dni Eve Ainsworth (od 12 lat). Przeczytajmy też z uczniami lub omówmy z nimi rozmowy z psychologami z II tomu Gorzkiej czekolady na temat przyczyn dręczenia innych – lektura i dyskusja na temat tej książki może dać początek autorefleksji, wglądu we własną motywację i zmiany postawy.

 

12nd

Rocznica urodzin Stanisława Lema

Stanisław Lem (1921-2006) – pisarz, eseista, filozof, futurolog, autor powieści i opowiadań fantastyczno-naukowych, m.in. Solaris, Bajki robotów, Opowieści o pilocie Pirxie. Zachęćmy uczniów do sięgnięcia po te znakomite, często prorocze książki. Młodzieży możemy przeczytać fragmenty biografii Stanisława Lema autorstwa Wojciecha Orlińskiego pt. Lem. Życie nie z tej ziemi.

 

13pon

Rocznica urodzin Juliana Tuwima

Julian Tuwim (1894-1953) – jeden z najpopularniejszych poetów dwudziestolecia międzywojennego, pisarz, autor tekstów piosenek. Jego wiersz Lokomotywa stał się oficjalnym sygnałem rozpoczynającym Ogólnopolski Tydzień Czytania Dzieciom, organizowany od 2002 roku przez naszą Fundację.

 

13pon

Rocznica urodzin Roalda Dahla

Roald Dahl (1916-1990) – pisarz, scenarzysta i publicysta, autor m.in. znanych utworów dla dzieci: Jakubek i brzoskwinia olbrzymka, Charlie i fabryka czekolady, Wielkomilud, Matylda, z których część została sfilmowana. Książka o mądrej, uwielbiającej czytać Matyldzie znalazła się w pierwszej, 23-tomowej kolekcji pereł literackich „Cała Polska czyta dzieciom”. Warto przeczytać dzieciom tę fascynującą, ale i prowokującą książkę.

 

15śr

Światowy Dzień Demokracji

Porozmawiajmy o ustrojach politycznych, o obowiązkach i przywilejach obywatelskich. Zastanówmy się nad sentencją Jima Trelease’a, guru głośnego czytania dzieciom:

„Naród, który mało czyta, mało wie. Naród, który mało wie, podejmuje złe decyzje: – w domu, na rynku, w sądzie, przy urnach wyborczych. Niewykształcona większość może przegłosować wykształconą mniejszość, a to bardzo niebezpieczny aspekt demokracji”.

 

19nd

Dzień Dzikiej Flory, Fauny i Naturalnych Siedlisk / Dzień bez Samochodu

Tego dnia warto rozpocząć edukację ekologiczną.

Ważne, by wszyscy uczniowie dowiedzieli się, co każdy z nas może zrobić, żeby uchronić Ziemię przed dalszą degradacją, wywołaną niszczeniem środowiska i zmianami klimatycznymi, a jej mieszkańców przed katastrofami i pandemiami.

Oto kilka propozycji książek dla dzieci o tematyce ekologicznej:

W KAŻDYM MIESIĄCU czytajmy jedną książkę na tematy ekologiczne lub jej ważne fragmenty. Zastanówmy się, jak możemy włączyć się w działania proekologiczne i ochronę Ziemi. Zaprośmy ekologów na spotkania w szkole, żeby opowiedzieli, jak każdy z nas może się przyczynić do zahamowania grożącej nam katastrofy ekologicznej. Ustalmy plan działania na każdy miesiąc nowego roku szkolnego.

 

21wt

Międzynarodowy Dzień Pokoju

Warto na szkolne i rodzinne czytanie wybrać książkę Pawła Beręsewicza Czy wojna jest dla dziewczyn i podyskutować o jej przesłaniu: wojna nie jest dla nikogo! Znakomitymi lekturami będą też – traktujące o późniejszych latach wojny i okupacji: dla młodszych czytelników – Asiunia oraz Mój tato szczęściarz Joanny Papuzińskiej, Bezsenność Jutki Doroty Combrzyńskiej-Nogali, Wojna na pięknym brzegu Andrzeja Grabowskiego, a także – dla dzieci w wieku 10+ Arka czasu Marcina Szczygielskiego (książka otrzymała Grand Prix III edycji Konkursu Literackiego im. Astrid Lindgren organizowanego przez Fundację) lub Rutkę Joanny Fabickiej.

Przeczytajmy także starszym uczniom wiersze wojenne (np. Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, Jerzego Ficowskiego) i podyskutujmy z dziećmi o grozie wojny i jej skutkach. Porozmawiajmy też z nimi o współczesnych wojnach, np. w Syrii, Afganistanie, na Ukrainie. Wybierzmy ciekawe artykuły na ten temat. Ważnym wydarzeniem mogłoby być spotkanie z osobą, która przeżyła działania wojenne – posłuchanie wspomnień dziadków, weteranów wojennych lub uczestników misji pokojowych w czasie współczesnych wojen.

Znakomitym pretekstem do rozmowy z nastolatkami może być przemówienie Mariana Turskiego wygłoszone z okazji 75. rocznicy wyzwolenia obozu Auschwitz-Birkenau.

 

29śr

Ogólnopolski Dzień Głośnego Czytania

Ogólnopolski Dzień Głośnego Czytania został ogłoszony przez Polską Izbę Książki po raz pierwszy we wrześniu 2001 roku, cztery miesiące po rozpoczęciu naszej kampanii czytania dzieciom, gdy temat czytania na głos stał się społecznie dostrzeżony.

Proponujemy, by we wszystkich przedszkolach i szkołach zainaugurować tego dnia codzienne głośne czytanie dzieciom – o ile nie nastąpiło to wcześniej.

 

29śr

Rocznica urodzin Janiny Porazińskiej

Janina Porazińska (1882-1971) – autorka książek dla dzieci i młodzieży, współzałożycielka „Płomyka”. Przypomnijmy sobie jej utwory: Kichuś majstra Lepigliny, W Wojtusiowej izbie, Wesoła gromadka, Legendy, Maciuś Skowronek, Smyku, smyku na patyku (wiersze), Kto mi dał skrzydła (o Janie Kochanowskim) czy Szewczyk Dratewka.

 

30czw

Dzień Chłopaka

Proponujemy wspólne spisanie cech idealnego chłopaka i zastanowienie się, która postać literacka jest najbliższa ideałowi. Przypomnijmy postacie chłopców w literaturze – a jest ich bardzo, bardzo wiele!

 

30czw

Międzynarodowy Dzień Tłumacza

Porozmawiajmy ze starszymi dziećmi, jaka jest rola tłumaczy w literaturze? Czy wystarczy dobrze znać język obcy, by znakomicie przetłumaczyć tekst literacki lub wiersz? Dlaczego tłumacz literatury pięknej to artysta? Warto porozmawiać z jakimś tłumaczem, można zorganizować spotkanie on-line na temat jego pracy, trudności, jakie napotyka i radościach, jakie daje ta praca.